Đưa Mặt Hàng Gạo Vào Diện Không Chịu Thuế - Hiệp Hội Lương Thực Việt Nam Kiến nghị

Chính sách thuế mới: Lợi hay hại cho ngành nông sản?

Từ ngày 1/7/2025, một chính sách thuế giá trị gia tăng (GTGT) mới theo Nghị định 181/2025/NĐ-CP đã chính thức có hiệu lực, mang đến những thách thức không nhỏ cho các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản. Thay vì được hưởng thuế suất 0% như trước, giờ đây họ phải tạm nộp 5% thuế GTGT và chờ hoàn lại sau khi xuất khẩu. Thoạt nghe, chính sách này có vẻ hợp lý, nhưng thực tế lại đang tạo ra nhiều rào cản, khiến doanh nghiệp đau đầu, lo lắng.

Gánh nặng tài chính và thủ tục hành chính phức tạp

Ông Phạm Hoàng Lâm, Chủ tịch HĐQT Công Ty Cổ Phần Lương Thực Miền Nam, chia sẻ rằng thủ tục hoàn thuế là một "cơn ác mộng". Để được hoàn 5% thuế, doanh nghiệp xuất khẩu phải chứng minh toàn bộ chuỗi cung ứng, từ nông dân, thương lái cho đến nhà cung ứng, đều đã kê khai và hoàn thành nghĩa vụ thuế. Điều này đòi hỏi những thông tin cá nhân nhạy cảm của người nông dân như số căn cước công dân, địa chỉ, số điện thoại... khiến họ e ngại và không muốn cung cấp. Hơn nữa, nếu có một mắt xích trong chuỗi bị "gãy" (tức là không có hóa đơn, chứng từ rõ ràng), toàn bộ hồ sơ hoàn thuế của doanh nghiệp sẽ bị từ chối. Điều này không chỉ làm chi phí đầu vào tăng thêm khoảng 500 đồng/kg gạo (tương đương 20 USD/tấn), mà còn đẩy doanh nghiệp vào tình thế khó khăn khi lợi nhuận xuất khẩu gạo vốn chỉ dao động từ 5–10 USD/tấn (Xem giá gạo cập nhật hàng ngày)

Nguy cơ đứt gãy dòng tiền và mất lợi thế cạnh tranh

Chính sách mới này đã tạo ra một "rủi ro kép" cho doanh nghiệp. Ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam, chỉ ra rằng việc phải ứng trước tiền thuế cho bên cung ứng tiềm ẩn rủi ro rất lớn. Đã có trường hợp nhà cung ứng nhận tiền xong thì phá sản hoặc dừng hoạt động, khiến doanh nghiệp xuất khẩu không thể hoàn thuế. Bên cạnh đó, các hợp đồng xuất khẩu thường có thời gian thanh toán chậm, từ 3–6 tháng, thậm chí cả năm, trong khi doanh nghiệp phải tạm nộp thuế ngay. Điều này làm "tắc nghẽn" dòng tiền, khiến nhiều doanh nghiệp không đủ vốn để duy trì hoạt động. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến doanh nghiệp mà còn tác động tiêu cực đến sinh kế của hàng triệu hộ nông dân khi doanh nghiệp phải cắt giảm sản lượng thu mua.

 

Kiến nghị và giải pháp từ phía doanh nghiệp

Trước những khó khăn trên, các hiệp hội, doanh nghiệp đã đồng loạt gửi kiến nghị lên Chính phủ. Ông Phạm Hoàng Lâm đề xuất ba giải pháp:

1. Lùi thời điểm áp dụng: Chuyển thời điểm áp dụng thuế 5% cho mặt hàng lúa gạo sang ngày 1/1/2026 để doanh nghiệp có thời gian thích ứng và điều chỉnh hợp đồng.

2. Duy trì thuế suất 0%: Giữ nguyên mức thuế 0% trong năm 2025 để ổn định thị trường xuất khẩu, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế toàn cầu suy giảm.

3. Hoàn thuế nhanh chóng: Thực hiện chính sách hoàn thuế nhanh, tạo điều kiện cho doanh nghiệp duy trì dòng tiền, nhất là trong mùa vụ cao điểm.

Hiệp hội Lương thực Việt Nam còn kiến nghị một giải pháp mạnh mẽ hơn: đưa mặt hàng gạo vào danh mục hàng hóa không chịu thuế GTGT. Điều này sẽ giúp tháo gỡ khó khăn về vốn, giảm chi phí sản xuất và nâng cao năng lực cạnh tranh của gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Các hiệp hội nông thủy sản khác cũng đồng lòng đề xuất Bộ Tài chính báo cáo Chính phủ xem xét lùi thời điểm áp dụng quy định mới, để có thời gian rà soát và điều chỉnh chính sách cho phù hợp với thực tế, đặc biệt là với một ngành có tỷ suất lợi nhuận thấp và dễ bị tổn thương như nông sản.

Tương lai nào cho ngành nông sản Việt?

Những kiến nghị của doanh nghiệp đã được Bộ Tài chính ghi nhận và sẽ báo cáo lên Chính phủ. Trong thời gian chờ đợi quyết định chính thức, các doanh nghiệp được yêu cầu tiếp tục tuân thủ quy định hiện hành. Chính sách thuế mới này là một bài toán khó, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước và doanh nghiệp để tìm ra giải pháp tối ưu. Việc đưa ra một chính sách phù hợp sẽ không chỉ giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn mà còn bảo vệ chuỗi cung ứng nông sản, đảm bảo an ninh lương thực và duy trì vị thế của Việt Nam trên bản đồ xuất khẩu thế giới.

Liệu Chính phủ có lắng nghe và đưa ra những điều chỉnh kịp thời để tháo gỡ nút thắt này?

tham khảo thêm bài viết liên quan tại: https://gaodongnai.vn/kien-nghi-bo-thue-vat-gao